Door: Michiel van Dongen en Ramon Sanders

Geweldsincidenten tegen scheidsrechters komen helaas nog regelmatig voor in het amateurvoetbal. Nadat op 2 december 2012 grensrechter Richard Nieuwenhuizen werd mishandeld en later overleed aan zijn verwondingen, zette de KNVB een grote actie op voor meer respect voor scheidsrechters. Heeft deze actie volgens betrokkenen effect gehad?

Scheidsrechter Gerard Briene werd in 2015 bij een wedstrijd tussen VV Gestel uit Eindhoven en RKSV Nuenen belaagd door de keeper van VV Gestel. Hij was het niet eens met een beslissing van Briene en gaf hem een kopstoot. Het is één van de voorbeelden van geweld tegen een scheidsrechter in het amateurvoetbal. We gingen langs bij Briene en vroegen hem welke invloed het incident op hem heeft gehad en hoe hij aankijkt tegen de actie van de KNVB. Ook vroegen we Jörgen Kroot, wedstrijdcoördinator bij voetbalclub Uno Animo uit Loon op Zand, hoe hij als ‘leider’ van de scheidsrechters omgaat met zulke problemen.

Bij datzelfde Uno Animo vroegen we het publiek op de tribune hoe zij tegen dit onderwerp aankijken. Hebben ze zelf weleens iets gezegd of gedaan tegen een scheidsrechter en hadden ze daar dan achteraf spijt van? Wat vinden ze van mensen die fysiek of verbaal over de schreef gaan tegen een scheidsrechter? Vinden ze dat de KNVB meer moet doen om scheidsrechters in bescherming te nemen?

De KNVB zette dus na het incident met Nieuwenhuizen een grootschalige actie op om meer respect te krijgen voor scheidsrechters. Met onder anderen de jaarlijkse Week van de Scheidsrechter en reclames over dit onderwerp hoopt de voetbalbond de situatie te verbeteren, maar de vraag is of dat lukt.

Clubs treden op

Us Khan, bestuurslid van ZSC’62 uit Scharendijke, stelt dat het bestuur optreedt als er iemand te ver gaat tegen een scheidsrechter, hoewel er niet echt een beleid is opgesteld tegen deze incidenten omdat het vrijwel nooit voorkomt: “Vorig seizoen is er een ouder uit zijn plaat gegaan tegen een scheidsrechter. Hem hebben we de rest van het seizoen verboden zich op het clubterrein te begeven.” Daarnaast is er bij een jeugdwedstrijd, die zijn oudste zoon floot, de trainer van de tegenpartij tekeer gegaan tegen hem. Toen is er ook ingegrepen: “Na twee waarschuwingen heb ik hem, als bestuurslid, verwijderd van het terrein.”

Aantal incidenten lijkt af te nemen

De KNVB heeft op haar site cijfers gepubliceerd over het aantal geweldsexcessen vanaf het seizoen 2012/2013 tot en met 2016/2017. Uit die cijfers blijkt dat het aantal geweldsexcessen in die periode wel is afgenomen. In het seizoen 2012/2013 waren er nog 412 gevallen van geweld bij het voetbal bekend, in 2016/2017 waren dat er nog maar 257. In onderstaande grafiek zijn deze cijfers opgenomen.

Maatregelen KNVB
Een van de maatregelen die de KNVB heeft genomen is dat er sinds januari 2016 een training is, genaamd ‘Sport en Gedrag.’ Deze training is gelanceerd door de KNVB in samenwerking met Halt. Als een speler onder 21 jaar een straf krijgt, moet diegene verplicht deze training volgen. Hiermee wil de KNVB de spelers niet alleen straffen, maar ook bewust maken van hun gedrag.
De KNVB zegt in een reactie dat er extra hoge schorsingen worden opgelegd aan mensen die geweld plegen tegen scheidsrechters. Volgens woordvoerder Herman Kiefer is het aantal geweldsincidenten al een aantal jaren rond de honderd blijven steken. Wel zijn dit alleen de incidenten die gemeld worden bij het speciale ‘Meldpunt Sport en Geweld.’ Dit is een noodlijn van de KNVB. “Dit gebeurt in sommige gevallen in samenwerking met 24/7, een bedrijf dat gespecialiseerd is in opvang bij traumatische ervaringen.” Het streven om incidenten te voorkomen komt terug in de scheidsrechtersopleiding: “Scheidsrechters ontwikkelen binnen de opleidingskaders vaardigheden die zijn gericht op de-escalatie en het voorkomen van geweld.” Tijdens zo’n opleiding krijgen scheidsrechters informatie over wat ze kunnen doen op het moment dat ze te maken krijgen met fysiek of verbaal geweld. De KNVB stimuleert daarnaast clubs ook om scheidsrechters in het zonnetje te zetten.
Duidelijk is dus dat de campagnes en acties van de KNVB in het geheel effect hebben op de geweldscijfers langs de velden, maar dat er nog altijd een behoorlijk aantal incidenten voorkomt. Bovendien zeggen de cijfers niet hoe vaak een scheidsrechter bijvoorbeeld wordt uitgescholden of racistisch bejegend. Onder de supporters leeft niet het idee dat er vaak dergelijke dingen gebeuren, maar als het gebeurt zijn ze wel eensgezind: het kan absoluut niet door de beugel.